Projektowane przepisy przewidują, że „podatnicy”, czyli podmioty będące podatnikami w bardzo szerokim rozumieniu art.15 ustawy VAT, będą mieli obowiązek wystawiać faktury ustrukturyzowane. Od tej zasady przewidziano kilka wyjątków – m.in. dotyczący wystawiania faktur na rzecz „nabywcy towarów lub usług będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej” (art. 106ga ust. 2 pkt 4). Faktury takie są nazywane fakturami „konsumenckimi”.
Wyjątek ten powoduje szereg komplikacji, które powinny zostać jak najszybciej rozstrzygnięte w przygotowywanych przepisach.
Należy zwrócić uwagę na odmienne podejście zastosowane w art.111 w stosunku do rolników ryczałtowych. Obowiązek zaewidencjonowania transakcji za pomocą kasy rejestrującej dotyczy także sprzedaży na rzecz rolników ryczałtowych.
Powyższe oznacza, że w przypadku gdy nabywcą jest rolnik ryczałtowy, sprzedawca z jednej strony będzie miał obowiązek zarejestrowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej, a z drugiej strony, za każdym razem będzie zobowiązany wystawić fakturę ustrukturyzowaną do paragonu. Rolnicy ryczałtowi często korzystają z faktur jako nabywcy towarów i usług, choćby dlatego, że w szerokim zakresie uzyskują zwrot akcyzy zawartej w cenie paliw lub uzyskują dopłaty do niektórych środków do produkcji rolnej.
Odmienne traktowanie rolników ryczałtowych jako nabywców nie ma żadnego uzasadnienia i znacząco komplikuje stosowanie przepisów. Należałoby takie podejście jak najszybciej ujednolicić.
Warto zastanowić się kim jest rolnik ryczałtowy. Z pewnością jest to szczególny rodzaj podatnika, korzystający ze zwolnienia określonego w art.43 ust. 1 pkt 3. Dla rolników ryczałtowych przewidziano procedurę szczególną, przewidującą m.in. zwolnienie z większości obowiązków nałożonych na pozostałych podatników.
Dla sprzedawców podstawowym problemem będzie odróżnienie rolnika ryczałtowego od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Od tego zależy prawidłowość dalszego dokumentowania transakcji i dalsze poważne konsekwencje podatkowe – jeśli dla rolnika ryczałtowego zostanie wystawiona faktura „konsumencka” (poza KSe-F), to sprzedawca naraża się na karę pieniężną do 100% kwoty podatku wykazanego w fakturze.
Wyróżnikiem „podatnika” powinno być posługiwanie się numerem NIP. Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej tym numerem się nie posługują i co do zasady go nie posiadają. Rolnicy ryczałtowi powinni więc odróżniać się numerem NIP. Ministerstwo Finansów zapewne dysponuje jakimiś danymi dotyczącymi liczby rolników ryczałtowych oraz liczbą numerów NIP nadanych tym podatnikom. Być może MF ma także inne pomysły dotyczące odróżniania nabywców w celu prawidłowego wystawienia faktury.
Leszek Lewandowicz,
doradca podatkowy, sekretarz ZG SKwP
26.05.2023
